Archiwum

Materiały archiwalne
W mazowieckim dworku
Muzuem Szlachty Mazowieckiej w Ciechanowie prezentuje wystawę
„W kręgu mazowieckich ziemian przełomu XIX i XX wieku”
z cyklu „W Mazowieckim Dworku” na którą serdecznie zaprasza
w dniach od 11.12.2007 r. do 11.05.2008 r.

Wystawa „W kręgu mazowieckich ziemian przełomu XIX i XX wieku” prezentuje sylwetki ziemian, głównie z północnego Mazowsza, podkreśla ich zaangażowanie w życie publiczne w okresie po Powstaniu Styczniowym.
Był to czas szczególnie trudny dla polskiego ziemiaństwa, które musiało zderzyć się z wielką zmianą. Z uwagi na duże zaangażowanie w wydarzenia 1863 r. wiele majątków ziemskich zostało skonfiskowanych, pozostałe natomiast pomniejszone ukazem carskim na rzecz chłopów. Do tego dochodziły też kryzysy gospodarcze. Wzmożona została rusyfikacja,jęz. rosyjski stał się językiem powszechnym w urzędzie. Pokazujemy to chociażby na przykładzie pieczęci urzędowych, kościelnych.

Nie tylko zrusyfikowano, ale też zlikwidowano wiele szkół, polskich instytucji. Carat zostawił praktycznie tylko te, które miały zasadnicze znaczenie w podtrzymywaniu gospodarki. Wykorzystali to świetnie polscy ziemianie, którzy szeroko angażowali się w działalność pozostawionych instytucji, jak chociażby Towarzystwo Kredytowe Ziemskie, tworzyli nowe,jak chociażby Muzeum Rolnictwa i Przemysłu w Warszawie, którego pierwszym prezesem był Ludwik Krasiński z Krasnego, potentat gospodarczy i przemysłowy, który zakładał gorzelnie, cukrownie, krochmalnie, różne fabryki, dając przy tym zatrudnienie wielu chłopom, wspierał też polską naukę i kulturę. Podobnych jemu było wiecej, mimo że nie posiadali tak olbrzymich majątków. Była to grupa społeczna o wielkim poczuciu narodowej tożsamości, wiązało się to zapewne z tradycjami wyniesionymi z rodzinnego domu i wyższym najczęściej wykształceniu. Tworzyli szereg organizacji o charakterze rolniczym, początkowo regionalnym, gubernialnym a od 1907 r. weszły one w skład Centralnego Towarzystwa Rolniczego. Pierwszym prezesem CTR był Stanisław Chełchowski z Chojnowa w pow. przasnyskim. Celem tych organizacji było umożliwienie w sposób legalny zaktywizowania prac nad podnoszeniem poziomu polskiej gospodarki i oświaty rolniczej. Zakładali szkoły, stacje naukowo-badawcze, poletka doświadczalne, prowadzili odczyty, kursy rolnicze, publikowali książki. Włączali się w nurt pozytywistycznej pracy organicznej. Propagowali polską kulturę, walczyli o polski język w szkołach i urzędach. Sylwetki takich ziemian, na czele z Ludwikiem Górskim ze Sterdyni , czołowym działaczem gospodarczym Królestwa przełomu XIX i XX wieku i wieloma innymi, m.in. Aleksandrą Bąkowską z Gołotczyzny, Michałem Bojanowskim z Klic, pow. ciechanowskim, Bronisławem Klickim z Windyk, pow. mławskim, Zuzanną Morawską z Sokołówka pod Ciechanowem (pisarką) i wiele innych, prezentujemy na wystawie.
Fenomen polskiego ziemiaństwa polegał na doskonałym kompromisie przeciwstawieństw: kulcie polskiej tradycji, wiary katolickiej, szacunku do przeszłości, przodków walczących o niepodległość kraju i jednocześnie otwartości na świat. Wielu ziemian zdobywało swoje wykształcenie za granicą , nie tylko Królestwa, ale też Galicji, w Niemczech, Szwajcarii, nawet Francji. Mieli swoje pozarolnicze zainteresowania i pasje. Dużo podróżowali, skąd przywozili wiele pamiątek.

Podkreślamy to poprzez zaaranżowany salon, gdzie prezentujemy nie tylko piękne meble, ale bogatą biblioteczkę, obrazy nawiązujące do ważnych wydarzeń historycznych, przedstawiające przodków,o treści religijnej, popiersie Mickiewicza i szereg pamiątek, przywiezionych właśnie z podróży po świecie. Wszystko to ze sobą harmonizuje i podkreśla jednocześnie taki styl życia polskich ziemian.

Kustoszem wystawy jest kierownik dzału historycznego – Bogumiła Umińska

Eksponaty znajdujące się na ekspozycji pochodzą z kilkunastu instytucji, m.in. Muzeum Mazowieckiego w Płocku, Muzuem Diecezjalnego w Płocku, Centralnej Biblioteki Rolniczej w Warszawie, Towarzystwa Naukowego Płockiego oraz wielu osób prywtanych zarówno ze środowiska ziemiańskiego, jak. np. dr. inż Pawła Górskiego z Poznania, Tadeusza Blautha, Mariusza Mysiakowskiego i Janiny Topolewskiej z Warszawy, kolekcjonerów na czele z Markiem Sosenko z Krakowa.

ZOBACZ GALERIE

Burzliwa historia Zamku Książąt Mazowieckich w Ciechanowie jest, paradoksalnie, odbiciem losów narodu i państwa polskiego.
Zbudowany w czasie najcięższych dla Mazowsza najazdów litewskich, około połowy XIV w., usytuowany w niedostępnym terenie bagnistej doliny rzeki Łydyni, był zaprojektowany jako zamek refugialny, dający schronienie ludności szybko rozwijającego się miasta w momencie zagrożenia.

Początek XV w. przyniósł zasadnicze zmiany w dziejach Ciechanowa. Odsunięcie granicy mazowiecko–krzyżackiej na północ, gospodarczy i militarny upadek Zakonu, przyspieszyły decyzję księcia Janusza I o przebudowaniu zamku na rezydencję książęcą. Prace zakończono w latach 20. Nastąpił okres ponad 100 letniej świetności miasta i zamku.

Upadek politycznej niezależności Mazowsza, wraz ze śmiercią ostatniego księcia mazowieckiego Janusza (1526), rządy starostów królewskich spowodowały stopniową dewastację obiektu. Krótki okres działalności królowej Bony nie przyniósł zasadniczych zmian. Spalony w czasie wojen szwedzkich już nigdy nie został odbudowany. Stał się trwałą ruiną.

Podjęta w ostatnich latach przez Muzeum Szlachty Mazowieckiej
w Ciechanowie próba rewitalizacji zamku napotkała niezrozumiały opór części miejscowego społeczeństwa. Zamek był badany archeologicznie od 1955 r. do 1988 r. Rezultaty tych badań wypaczyły jego historię. Wystawa jest próbą odpowiedzi na pytanie: Czy wszystko już wiemy o zamku w Ciechanowie?

ZOBACZ GALERIĘ

ZOBACZ GALERIE

Muzeum Szlachty Mazowieckiej w swej nazwie i w działaniach badawczych nawiązuje do historii polskiego sarmatyzmu, kulturowości i tradycji. Stąd też zrodził się pomysł zorganizowania ekspozycji, której celem będzie przybliżenie tego fragmenty historii Polski, poprzez pewien aspekt życia codziennego – ubiór. Nie ulega wątpliwości, że właśnie odzież polskiego szlachcica przez lata była utożsamiana ze strojem narodowym, aczkolwiek przecież takim de facto nim nie była.
W historii naszej Ojczyzny szlachta odegrała ogromną rolę, dodatkowo tworzyła swoisty wewnętrzny świat, wierna tradycjom, wierze i patriotyzmowi. Wyrażała swe tradycje w różnych formach, a jedną z nich stał się ubiór. Dzisiaj właśnie przeciętny człowiek widzi polskiego Sarmatę w postaci naszego przodka z charakterystycznym kontuszem, żupanem, przepasanego pasem kontuszowym, z kołpakiem na głowie i przypiętą do boku karabelą. Właśnie te rzeczy znajdą się na wystawie, uzupełniane przedmiotami, które wówczas były niezbędnymi, a współcześnie uważane są niejednokrotnie za małoznaczące, jak guzy żupanowe czy wszelkiego rodzaju zapinki
Zwiedzający mogli odnaleźć w salach galerii malarstwa portretowego rzeczy utrwalone przed wiekami pędzlem, w materialnej postaci – pasów kontuszowych, żupanów, kontuszy , nakrycia głowy czy biżuterii uzupełniającej strój jak zapinki przywieszki czy guzy żupanowe, dewocjonalia. Umieszczona tam została również broń – karabela i obuszek, jako symbol waleczności polskiej szlachty. Niewątpliwą ciekawostką była prezentacja klamerki do butów pochodzącej z krypt Kolegiaty pułtuskiej. Oczywiście strój polskiego szlachcica był w temacie wystawy dominującym, ale pewnym uzupełnieniem były dodatki do ubioru kobiecego, jak wachlarze, sakiewki, zapinki. Panie choć ulegały i wówczas modzie „obcej”, stanowiły parzcież istotny wkład w polski krajobraz kulturowy, także powiązany
z sarmatyzmem.
W ramach zwiedzania były prowadzone lekcje muzealne poświęcone polskiemu sarmatyzmowi, oczywiście związane ze strojem szlachecki.

W programie otwarcia wystawy odbył się koncert Zespołu Muzyki Dawnej Contra belluM

p.t. „Muzyka w szlacheckim dworze”
w wykonaniu:
Justyna Wyciślik – śpiew, recytacje,
instr. perkusyjne
Michał Wyciślik – lutnia, śpiew, gawęda

zobacz galerię