W dniu 16 maja w Zamku Książąt Mazowieckich miała miejsce uroczystość poświęcona 90. rocznicy śmierci Józefa Piłsudskiego (05.12.1867-12.05. 1935), jednego z głównych współtwórców naszej niepodległości. W scenerii przygotowanej okolicznościowej wystawy, prelekcję Józefowi Piłsudskiemu – Kopiec z Ziemi Ojczystej wygłosił prof. dr hab. Grzegorz Nowik, Zastępca Dyrektora d.s. naukowych Muzeum Józefa Piłsudskiego w Sulejówku, kierownik zespołu naukowego wydającego dokumenty wojny Polski z bolszewicką Rosją 1918-1920, pracownik naukowy Instytutu Studiów Politycznych PAN, ceniony badacz, autor wielu publikacji historycznych uhonorowanych prestiżowymi nagrodami.
W swoim wystąpieniu odniósł się najpierw do samych uroczystości pogrzebowych Marszałka, które odbywały się w dniach 13 do 18 maja 1935 r. , przybierając formę niespotykanej formy manifestacji jego kultu. Jego etapy, począwszy od Belwederu, gdzie wystawiona była trumna Marszałka, mszę św. w katedrze św. Jana , po ostateczne uroczystości w Krakowie wraz ze złożeniem ciała na Wawelu, mogliśmy oglądać na prezentowanym filmie dokumentalnym.
Najwięcej uwagi poświęcił Profesor historii Kopca Józefa Piłsudskiego, jako trwałej i wymownej formy wdzięczności wobec niego jako Naczelnego Wodza zwycięskiej drogi do Niepodległości . Usypany został na krakowskim Sowińcu w latach 1934-1937 ,wraz z ziemią ze wszystkich pól bitewnych Polaków I wojny światowej. W latach 80. XX wieku dosypano do niego także ziemię z pobojowisk II wojny światowej. Zawiera on dzisiaj „ziemię z ponad 4,5 tys. pól bitewnych, miejsc kaźni, martyrologii narodu polskiego z całego świata”. Prelegent przybliżył jego historię, podkreślając, iż była to inicjatywa Związku Legionistów Polskich, a na czele powołanego w tym celu Komitetu Budowy Kopca z ramienia rządu przewodniczył płk Walery Sławek. Było to przedsięwzięcie z ogromnym rozmachem. Jego gabaryty w roku ukończenia to wysokość 35 m i średnica u podstawy 111 m. Jest największym z pięciu kopców w Rakowie, górującym nad miastem.
Profesor, z wielkim znawstwem i pasją przytaczał wiele interesujących faktów związanych z jego budową, szczególnie tych, które miały miejsce wkrótce po śmierci Marszałka, odnosząc się przy tym również do niektórych artefaktów z tym związanych, prezentowanych także na wystawie dzięki życzliwości Muzeum, które reprezentuje. To m.in. specjalne pocztówki, z okolicznościowymi znaczkami i stemplami, mosiężne łopatki-miniatury jako cegiełki na budowę kopca, jak też wręcz jako dzieła sztuki – urny na ziemie z pól bitewnych, które były przeznaczone na budowę Kopca. Przykładem jest chociażby prezentowana na wystawie alabastrowa urna z pól bitewnych 17.p.p. Zwracał uwagę na towarzyszące urnom” akty pobrania ziemi”, wykaligrafowane, zdobione, opisujące historie związane z uroczystościami im towarzyszącymi, które niejednokrotnie miały niezwykle uroczysty charakter, jak chociażby dot. urn z bitwy pod Obertynem.
Profesor przybliżył też losy Kopca w okresie okupacji , podkreślając szczególnie czas powojenny, kiedy to starano się go zniszczyć, co w znacznej mierze się udało. Zwrócił uwagę na trud, jaki ponieśli krakowianie aby ponownie przywrócić jego świetność.
Prelegent wielokrotnie odwoływał się do ilustracji w wydanej akurat przez Muzeum Józefa Piłsudskiego w Sulejówku publikacji Józefowi Piłsudskiemu…kopiec z ojczystej ziemi….opartej na zbiorach tegoż Muzeum , z obszernym komentarzem, autorstwa Romana Olkowskiego, z udziałem Profesora jako recenzenta naukowego. Egzemplarz tego wydawnictwa Profesor przekazał dla naszego Muzeum.
O związkach Józefa Piłsudskiego z Ciechanowem mówiła pisząca te słowa.
Uroczystość uświetniła młodzież z I LO im. Z. Krasińskiego w Ciechanowie, prezentując wiele ciekawych pieśni nawiązujących zarówno do okresu walk o niepodległość, jak też samego Komendanta, przygotowanych pod pieczą nauczycieli; Violetty i Andrzeja Kamińskich i Roberta Widackiego.
Podczas uroczystości Bernard Grzankowski – wiceprezes TMZC wraz z innymi członkami Zarządu Bogumiłą Umińską i Maciejem Adamkiewiczem wręczyli Profesorowi Grzegorzowi Nowikowi okolicznościową statuetką z postacią Marszałka.
Natomiast płk związku Sylwester Raniszewski – prezes Zarządu Związku Piłsudczyków RP Okręg Nabużański w Wyszkowie – okolicznościowy medal z wizerunkiem Józefa Piłsudskiego.
Przygotowana wystawa Marszałkowi Józefowi Piłsudskiemu (1867-1935) – w 90. rocznicę śmierci, oprócz cennych pamiątek związanych z budową Kopca J. Piłsudskiego – ze zbiorów MJP w Sulejówku, zawiera także wiele dzieł sztuki poświęconych Marszałkowi, udostępnionych przez Bernarda Grzankowskiego – Wiceprezesa Towarzystwa Miłośników Ziemi Ciechanowskiej. Są to obrazy, medale, plakiety. Wśród nich m.in. statuetka z postacią J. Piłsudskiego autorstwa cenionego polskiego rzeźbiarza Witolda Bielińskiego z 1928 r., czy plakiety z wizerunkami znanego medaliera Józefa Aumillera, jak też serie znaczków okolicznościowych, wydawanych w latach 1919-1938 , także z wizerunkiem Marszałka.
Ostatnią drogę Marszałka możemy podziwiać dzięki udostępnionej nam przez Panią Joannę Borzym-Dawnis –broszurę „Światowida” z 1935 r. Idą posępni, a grają im dzwony… (reprint)
Na wystawie prezentujemy także wiele eksponatów ze zbiorów naszego Muzeum, m.in. Rysunki Zdzisława Czermańskiego, przedstawiające J. Piłsudskiego, dokumenty, fotografie. Narrację życia i działalności niepodległościowej bohatera, przedstawia wystawa dydaktyczna Instytutu Pamięci Narodowej Józef Piłsudski. Natomiast odniesienia do związków J. Piłsudskiego z Ciechanowem prezentuje wykonana przez nas wystawa planszowa. Autorkami wystawy są dr Bogumiła Umińska i Urszula Adamiak.
Więcej o prelekcji Profesora i związkach Józefa Piłsudskiego z Ciechanowem w najbliższym wydaniu „Tygodnika Ciechanowskiego”.
Serdecznie dziękujemy tak licznie przybyłym Gościom na naszą uroczystość. Wśród nich byli m.in. Senator RP Krzysztof Bieńkowski, płk dr Marcin Matczak, Szef Sztabu 1 Dywizji Piechoty Legionów im. Marszałka Józefa Piłsudskiego, płk związku Sylwester Raniszewski – prezes Zarządu Związku Piłsudczyków RP Okręg Nadbużański w Wyszkowie, płk związku Bolesław Ozdarski – prezes Zarządu Związku Piłsudczyków RP Okręg Ciechanów.
Bogumiła Umińska
