Zapraszamy Państwa serdecznie na wystawę, gdzie przybliżamy historię 11 Pułku Ułanów Legionowych. Zaprezentowane w wielu tematycznych sekwencjach w formie wizualizacji archiwalne fotografie, stanowią piękną panoramę jego dziejów. Nawiązują zarówno do jego powstania, który zbiegł się z narodzinami Rzeczypospolitej, udziałem słynnych, byłych legionistów 1 Pułku Ułanów Legionów Polskich, na czele z głównym założycielem, rtm. Antonim Jabłońskim i pierwszym dowódcą mjr. Mariuszem Zaruskim. Wprowadzamy w klimat walk Pułku na froncie wschodnim, przede wszystkim tym najbardziej spektakularnym, związanym z wyzwoleniem spod bolszewickiej okupacji Wilna w dniu 19 kwietnia 1919 r. i otrzymaniem od społeczeństwa tego miasta sztandaru z wizerunkiem Matki Boskiej Ostrobramskiej, który stał się dla niego sztandarem pułkowym a dzień zdobycia miasta – jego świętem, obchodzonym po dzień dzisiejszy przez Stowarzyszenie, kultywujące jego pamięć.
Przypominamy też cały szlak bitewny Pułku o granice wschodnie – na froncie litewsko-białoruskim i ukraińskim, okupiony wielkimi stratami osobowymi, ale też zdobytymi honorami. W klimat ponad 18-letniego stacjonowania Pułku w Ciechanowie, jak w soczewce, wprowadzają bogato ilustrowane fotografiami plansze. Przypominają m.in. pierwsze zakwaterowanie w koszarach 100 lat temu, z udziałem Heleny Jurgielewiczowej, pierwszej kobiety weterynarz w Polsce, skierowanej do służby w 11 p.uł. na froncie w 1920 r. Pokazują jak od kuchni wyglądała służba ułana w pierwszych latach jego tu stacjonowania. Informują o najważniejszych wydarzeniach w życiu Pułku, m.in. wizycie Marszałka Józefa Piłsudskiego, gen. Edwarda Śmigłego Rydza, Prezydenta Ignacego Mościckiego, ale też wcześniej Stanisława Wojciechowskiego w Przasnyszu, gdzie stacjonowała część Pułku. Przypominamy też o jednym z najtrudniejszych zadań, które stanęło przed Pułkiem w okresie pokoju, tj. udziale w przewrocie majowym. Jak kadry z filmu można zobaczyć udział kadry oficerskiej w uroczystościach państwowych, związanych z corocznymi obchodami poświęconymi Bitwie Warszawskiej, jako Świętem Żołnierza, czy upamiętniającym wywalczenie niepodległości.
Nie brakuje też akcentów typowo ciechanowskich. Każde święto pułkowe było wielkim wydarzeniem dla miasta, które z kolei wspólnie z Pułkiem obchodziło najważniejsze uroczystości państwowe i religijne. Są też sceny z zawodów hipicznych, które były pewnym wyznacznikiem polskiej kawalerii, zespalały kadrę oficerską, a osiągane sukcesy, nie tylko w kraju, ale też zagranicą, napawały dumą całą formację.
Szczególne miejsce na wystawie zajmuje okres końcowy stacjonowania Pułku, związany z wizytą 18 kwietnia 1939 r. Marszałka gen. Edwarda Śmigłego Rydza i przekazania broni dla Pułku, zakupionej z ofiarnych składek lokalnej społeczności, w obliczu grożącej wojny. Staraliśmy się przedstawioną na wielkoformatowym zdjęciu broń z tych uroczystości, zaprezentować w rzeczywistości.
Ostatnie sekwencje wystawy poświęcone są udziale naszej formacji w Kampanii Wrześniowej, która formalnie, mimo bohaterskiej postawy, położyła kres temu Pułkowi, ale nie powstrzymała od dalszych działań jej żołnierzy. Przypominamy ich dalsze losy wojenne, związane z zaangażowaniem w działalność konspiracyjną, aresztowania, pobyt w obozach jenieckich, okoliczności śmierci, groby.
Ale pokazujemy też jak przetrwała pamięć o Pułku, kultywowana przez jego Weteranów, zarówno w Kole ciechanowskim, jak też w Londynie i Nowym Jorku, podkreślając jednocześnie jego aktualnych kontynuatorów tradycji – Stowarzyszenie Żołnierzy i Ich Rodzin oraz Szwadronów Mundurowych w barwach 11 Pułku Ułanów Legionowych.
Wystawa jest bogata w pamiątki bezpośrednio związane z tą formacją, zarówno archiwalia, jak legitymacje, także członków rodzin, zaświadczenia, świadectwa ukończenia szkoły podoficerskiej, ale też militaria, a wśród nich m.in. szable francuskie wz. 1822, lanca kawaleryjska francuska, wz. 1913. Do jednych z najcenniejszych pamiątek należy umundurowanie mjr. Edwarda Kleszczyńskiego, dwukrotnego dowódcy Pułku, pod pieczą którego był on ewakuowany z Kresów do Ciechanowa 100 lat temu i którym dowodził tu jeszcze przez kilka miesięcy oraz szabla wz. 1921, z wyposażenia rtm. Adama Rzeszotarskiego, adiutanta Pułku i jego ostatniego dowódcy, działającego w konspiracji w czasie okupacji.
Eksponaty pochodzą z następujących zbiorów:
Muzeum Narodowe w Krakowie,
Muzeum Historyczne m. Krakowa,
Muzeum Ziemi Sochaczewskiej i Bitwy nad Bzurą w Sochaczewie
Muzeum im. ks. dr. Władysława Łęgi w Grudziądzu
Muzeum Szlachty Mazowieckiej w Ciechanowie
Muzeum Historyczne w Przasnyszu
Muzeum Romantyzmu w Opinogórze
Narodowe Archiwum Cyfrowe
Strona internetowa Stowarzyszenia 11 Pułku Ułanów Legionowych
Strona internetowa Fort III Pomiechówek
Zbiory prywatne:
Dariusz Czerniakowski, Płońsk
Tomasz Filipowicz, Warszawa
Bernard Grzankowski, Ciechanów
Dariusz Krawczyk, Ciechanów
dr Jacek Łojek, Warszawa
Krzysztof Łyszkowski, Ciechanów
Tomasz Szulfer, Radom
Marek Rzeszotarski, Warszawa
Marcin Tuzinek, Radom
Wszystkim Instytucjom i osobom prywatnym, które użyczyły nam zbiory bardzo dziękujemy, także za wielką życzliwość podczas współpracy!.
Bogumiła Umińska
Foto: Piotr Penda
