„Księstwo Mazowieckie 1200-1526 – intrygi, trucizny i smok, czyli 300 lat niezależnego Mazowsza”, to wystawa stała, którą można zwiedzać w basztach Zamku Książąt Mazowieckich w Ciechanowie. Realizacja wystawy została dofinansowana ze środków Ministra Kultury i Dziedzictwa Narodowego. Serdecznie zapraszamy
Księstwo Mazowieckie należy do księstw i królestw zaginionych w mrokach dziejów – podzieliło losy innych niegdyś sławnych, a dziś nieistniejących już państw w Europie – jak choćby Burgundii, Akwitanii czy też królestwa Wizygotów. Jednak działania książąt mają do dziś skutek choćby w podziale administracyjnym Mazowsza, ich fundacje (zamki i kościoły) to najbardziej znane zabytki Mazowsza, zaś mazowieckie miasta w przeważającej liczbie swoje powstanie, potem zaś swój złoty wiek wiążą właśnie z książętami mazowieckimi. Książęta zachowali się w mazowieckiej tradycji i w legendach, a czyny jednego z władców (co prawda nie bardzo chwalebne) uwiecznił nawet Szekspir w jednym ze swoich dramatów.
Historia Księstwa Mazowieckiego to nie tylko historia lokalna, mazowiecka. Decyzje podejmowane przez książąt miały swoje reperkusje także na innych ziemiach Polski, a Mazowsze odgrywało w historii Polski ważną rolę. Przez cały czas istnienia księstwa mazowieckiego, jego władcom przyświecał jeden, nigdy nie zrealizowany cel – zdobyć tron w Krakowie i zostać władcą całej Polski. Gdyby cel ten zrealizowali, losy naszego kraju potoczyłyby się zupełnie innymi torami. Paradoksalnie to jednak w końcu królowie Polski zdobyli tron książęcy i niezależne dotąd Mazowsze zostało włączone do Polski.
Wystawa na Zamku Książąt Mazowieckich w Ciechanowie jako pierwsza przypomina te 300 lat historii niezależnego Mazowsza. Jest to pierwsza w Polsce wystawa, kompleksowo poświęcona dziejom niezależnego Mazowsza i najważniejszym wydarzeniom, które je ukształtowały. Rozpoczyna się od rządów księcia Konrada Mazowieckiego, kończy się zaś w roku 1526, gdy po bezpotomnej śmierci ostatnich książąt mazowieckich (Janusza III i wcześniej Stanisława), ziemie Księstwa Mazowieckiego zostały inkorporowane do Polski, a Księstwo zniknęło z map Europy.
Wystawa ukazuje też dzieje księstwa w kontekście rozwoju Zamku Książąt Mazowieckich w Ciechanowie. Ciechanów był jednym z najważniejszych miejsc w Księstwie Mazowieckim. Losy zamku ściśle wiążą się z losami książąt. Tutaj książęta wznieśli najpierw obronny gród, potem zaś obronny zamek, tutaj w końcu rezydował też książęcy dwór, a zamek ten w czasach księstwa nigdy nie został zdobyty. Widzowie patrząc przez zamkowe okna, zobaczą taki Ciechanów jaki był w czasach rządów poszczególnych władców Mazowieckich. Sprowadzenie Krzyżaków, najazdy, podziały, bratobójcze walki, zmiany sojuszy, zdrady, pojedynki, zabójstwa, niesprawiedliwe osądy, zazdrość, intrygi, trucizny…
Na wystawie poznamy ambitnych książąt, którzy pragnęli władzy ponad wszystko, mądrych władców, dzięki którym księstwo się rozwijało, młodych książąt, którzy nie stronili od rozrywek i używek, dzielne księżniczki, które przejmowały władzę, gdy książęta umierali młodo.
Zstąpimy też w świat legend. Przywołamy z otchłani wieków legendarne stworzenia – dwunogiego smoka mazowieckiego – wywernę, uwiecznioną w herbie książąt mazowieckich , czarnego psa, który strzeże skarbu książąt w Ciechanowie i duchy’.