II wojna światowa na Mazowszu Północnym we wspomnieniach…konkurs_2009

Muzeum Szlachty Mazowieckiej w Ciechanowie ogłosiła 12. edycję konkursu historycznego pt. „II wojna światowa na Mazowszu północnym we wspomnieniach”.

Zbliżająca się 70. rocznica wybuchu II wojny światowej stała się okazją do rozpisania przez nas konkursu, który skierowaliśmy zarówno do osób dorosłych, z nadzieją, że wezmą w nim udział bezpośrednio bohaterowie tamtych dni, jak też do młodzieży szkolnej, od klas V szkół podstawowych wzwyż, sugerując aby nawiązała kontakt ze swoimi przodkami, sąsiadami, naocznymi świadkami lub też uczestnikami tych wydarzeń, którzy podzielą się z nimi swoimi wspomnieniami.

Z uwagi na tak wielki upływ czasu od wybuchu i zakończenia wojny, uznaliśmy, iż jest to ostatni moment aby taki temat zaproponować.

Konkurs spotkał się z dużym odzewem, otrzymaliśmy wiele ciekawych prac. Forma ich była dowolna: wspomnienia, wywiad, pamiętnik, zbiory fotografii, dokumentów, prasy…

Otrzymaliśmy 4 prace od osób dorosłych, które przeżyły wojnę jako dziecko:

1. Pan Stanisław Nawrocki z miejscowości Maryśka Stara, gm.Strzegowo, pow. mławski

2. Pan Jerzy Nużyński z Malużyna, gm.Glinojeck, pow. ciechanowski

3. Pan Jan Panak z Grodziska Mazowieckiego,( który wojnę przeżył w Krajkowie, gm.Raciąż w pow. płońskim)

oraz

4.Pan Stanisław Ryszard Morawski z Warszawy, związany wówczas rodzinnie z Wolą Wierzbowską, pow. ciechanowskim, żołnierz ZWZ, AK, pseudonim „ Szpak”, więzień obozu w Mauthausen.

Wszyscy Panowie otrzymali podziękowania w formie dyplomów i nagrody książkowe.

Młodzież szkolna dostarczyła nam 24 prace. Pochodzą one z 11 szkół: Mławy, Pułtuska, Cie-chanowa, Gumowa, Młocka, Przewodowa Poduchownego.

Wszystkie prace były oceniane przez jury, składające się z pracowników Muzeum Szlachty Mazowieckiej w Ciechanowie: Hannę Długoszewską-Nadratowską – dyrektor, Bogumiłę Umińską – kierownik Działu Historii i Urszulę Adamiak – asystent w Dziale Historii.

Nagrody dla młodzieży szkolnej przyznano w 3. kategoriach wiekowych:

Szkoły podstawowe:

I nagrodę otrzymały: Sylwia Regulska i Karolina Samuel z Publicznej Szkoły Podstawowej Nr 3 z Oddziałami Integracyjnymi im. T. Kościuszki w Pułtusku, pod opieką P. Bożenny Kucharczyk i Karolina Morawska ze SP nr 7 z Mławy, pod kierunkiem P. Elżbiety Gesek

II nagrodę przyznano 5. uczniom z Publicznej Szkoły Podstawowej w Przewodowie Poduchownym: Pawłowi Żbikowskiemu, Anecie Archackiej, Natalii Nowak, Aleksandrze Szpigel i Klaudii Pszczółkowskiej. Przygotowywała je P. Krystyna Machnowska.

III nagrodę otrzymali: Adrian Jaroszewski ze SP w Gumowie pod pieczą P.Pawła Kosudy, Kinga Kwiatkowska ze SP Nr 6 w Ciechanowie, pod opieka P.Jacka Hryniewicza, Karolina Stadnik ze SP Nr 7 w Ciechanowie, pod kierunkiem P. Wioletty Romanowskiej.

W kategorii gimnazja I nagrodę otrzymały: Joanna Kamińska i Sylwia Kamińska z Publiczne-go Gimnazjum w Gołyminie, pod opieką P. Heleny Balcerzak i Adrianna Polak z Gimnazjum Nr 2 w Mławie pod kier. P.Agnieszki Kowalskiej.

II nagrodą uhonorowano prace: Marii Cywińskiej z Gimnazjum Nr 2 w Mławie pod kier. P. Agnieszki Kowalskiej, Edyty Śniegockiej z Gimnazjum Nr 2 w Młocku, pod kier, P.Jerzego Rac-kiego i Joanny Pleńkowskiej z Gimnazjum Nr 1 w Mławie, pod kier. P.Andrzeja Mielcarka.

II nagrody otrzymali: Jakub Pyśk z Gimnazjum nr 2 w Mławie i Mateusz Osiński z Gimnazjum nr 1 w Ciechanowie po kier. P. Jarosława Krauze.

W kategorii licea przyznano III nagrodę, którą otrzymał Łukasz Litwin z Zespołu Szkół Nr 2 w Ciechanowie Liceum profilowanego

Treść prac jest wzruszająca. Są to wspomnienia ludzi, którzy przeżyli wojnę jako dzieci i mi-mo że od tych wydarzeń upłynęło prawie 70 lat, pamiętają je z fotograficzną niemal dokładnością. Były to na tyle głębokie przeżycia, że na trwałe zapisały się w ludzkiej pamięci.

Pamiętają nie tylko wybuchy bomb, łuny pożarów, ucieczki całych rodzin w nowe, wydawało im się wówczas bezpieczniejsze miejsca, nie przewidując, że im dalej na wschód tym gorzej. Mamy przykład takich wspomnień, gdzie uciekając właśnie w panice przed Niemcami pięcioosobowa rodzi-na z okolic Pułtuska trafiła w ten sposób na daleką Syberię, w okolice Irkucka.

Są prace opisujące płacz dzieci, kobiet, których opuszczali ojcowie, starsi bracia, mężowie, idąc na front. Wielu z nich nie wróciło. W pamięci wyryły się też troski dnia codziennego, związane z ogromnym strachem podczas przygotowywania posiłków, gdzie nielegalny w mniemaniu władz oku-pacyjnych ubój własnej trzody, groził karą śmierci czy obozem, z którego najczęściej się nie wracało. W większości panował głód. Widok śmierci był codziennością, z którą trzeba było się liczyć w każdej chwili.

Wielu naszym mieszkańcom przyszło zderzyć się też z nową rzeczywistością, w której sąsiad stawał się szpiegiem i zdrajcą. Mamy tu szereg takich przykładów, głównie wśród kolonistów nie-mieckich i tzw. volksdeutschów. Ale mimo to ludzie trwali, pomagali sobie wzajemnie, prowadzili tajne nauczanie, działali też w konspiracji, w Związku Walki Zbrojnej, Narodowych Siłach Zbrojnych, Armii Krajowej. Płacili za to niejednokrotnie najwyższą cenę lub pobyt w obozach, m.in. w Działdo-wie, Oświęcimiu, Mauthausen, Dachau…Nie zawsze stamtąd wracali…

I dodatkowy element paradoksu naszej historii, bardzo uwypuklony w pracach uczniów – za walkę z okupantem w konspiracji Polska Ludowa, ogłoszona jako niepodległa, odpłacała swoim bo-haterom wieloma represjami, z ciężkimi więzieniami i pozbawianiem życia włącznie.

W pracach poruszonych jest wiele aspektów ludzkich losów, które tworzą bardzo wymowny, sugestywny, można chyba nawet określić jako reprezentatywny obraz życia mieszkańców naszych okolic w okresie wojny i okupacji, i latach wczesno powojennych.

Podczas uroczystości wręczenia nagród przeżyciami wojennymi podzielili się z nami Pan Je-rzy Nużyński z Glinojecka Pan Bonawentura Morawski z Ciechanowa, który przybliżył ówczesną działalność konspiracyjną swojego brata Stanisława Ryszarda Morawskiego, żołnierza ZWZ i AK o pseudonimie „Szpak”, więźnia obozu w Mauthausen.

Jury konkursu wspierał Ryszard Marut, redaktor naczelny Tygodnika Ciechanowskiego, który poinformował o planowanym na koniec września wspólnym przedsięwzięciu z naszą placówką, zwią-zanym z przygotowaniem wystawy, poświęconej II wojnie światowej w Ciechanowie i okolicach. Zaapelował o przeprowadzenie kwerendy w rodzinnych archiwach w celu pozyskania starych foto-grafii, prasy, plakatów i innych przedmiotów, związanych z tym okresem, które mogłyby uświetnić tę ekspozycję.

Bogumiła Umińska

 

Udostępnij na: