Pisanka to zwyczajowa nazwa jaja, które jest symbolem życia. W czasach przedchrześcijańskich symbol błyskawicy i słońca. Zwyczaj malowania jaj został zapoczątkowany w sumeryjskiej Mezopotamii a z czasem rozpowszechnił się na całym obszarze śródziemnomorskim. Najstarsze pisanki liczą ponad 5000 lat i pochodzą z terenów Mezopotamii, nieco późniejsze zaś z Egiptu, Persji, Rzymu. Jajko w wielu kulturach wiążę się z mitem o powstaniu świata „ob. Ovo” czyli z jajka. Persowie wierzyli, ze świat powstał z jajka, białko było słońcem, a żółtko księżycem.
O zwyczaju barwienia jaj w czasach Cesarstwa Rzymskiego wspominają Owidiusz, Juwenalis i Pliniusz natomiast starożytni Chińczycy z początkiem wiosny dawali sobie kolorowo pomalowane jaja, które pokryte były kwiatami wiśni, chryzantem oraz malunkami ptaków.
W starożytnym Egipcie głównym motywem były skarabeusze z dwoma postaciami ludzkimi. W Kairze na jajkach prezentowano wizerunki sławnych ludzi natomiast w Sudanie zamieszczano cytaty z Koranu. Australijscy Aborygeni rzeźbili jaja strusie, traktując je jako świętość. W Europie zwyczaj zdobienia jaj przynieśli prawdopodobnie Persowie. Na ziemiach polskich najstarsze pisanki zostały znalezione podczas badań archeologicznych na Ostrówku w Opolu i zostały wydatowane na X wiek. Jajko pełniło rolę talizmanu zabezpieczającego przed złem ,stanowiło symbol zdrowia i życia, miłości i płodności .
Według wierzeń ludowych jajko przeciwdziałało złu. W procesie chrystianizacji pisankę włączono do elementów symboliki wielkanocnej. Obecnie pisanki powszechnie wykonuje się przed Wielkanocą. Zdobieniem jaj zajmowano się w okresie postu lub tylko w Wielkim Tygodniu. Pisanki miały symbolizować rodzącą się do życia przyrodę, a jednocześnie nadzieję, wiary w zmartwychwstanie Chrystusa. Tradycja święcenia jaj wytworzyła się już w średniowieczu, w środowiskach klasztornych, w czasach, gdy surowo przestrzegano postu. Poświęcenie jaj miało dać błogosławieństwo dla duszy i ciała. Malowaniem jaj zajmowały się kobiety.
We wczesnym średniowieczu na terenie Polski pisanki takie wykonywano z kamienia lub gliny przy czym te ostatnie posiadały często polewę czyli były szkliwione. Zdarzały się też takie, które były puste, a kamyk umieszczony we wnętrzu powodował, iż pełniły również funkcje grzechotki. Jako zabawki dziecięcej bądź jako element zabiegów magicznych w obrzędach kultowych.
opracowała:Izabela Jakubowska
