A. Grottger, „Pożegnanie”, fragment dyptyku „Rok 1863”, ze zbiorów Muzeum Narodowego w Krakowie
Dyrektor Muzeum Szlachty Mazowieckiej serdecznie zaprasza na wystawę „Chwała zwyciężonym. W 150 Rocznicę Powstania Styczniowego” w budynku ekspozycyjnym przy ul. Warszawskiej 61.
W dniu 22 stycznia 2013 r., w Muzeum Szlachty Mazowieckiej w Ciechanowie odbył się wernisaż wystawy Chwała Zwyciężonym! W 150. Rocznicę Powstania Styczniowego.
Wystawę otworzyła dyrektor Hanna Długoszewska- Nadratowska. Natomiast w tematykę wydarzeń 1863 r., z odniesieniem do północnego Mazowsza i przygotowanej wystawy wprowadziła jej autorka, Bogumiła Umińska.
Przygotowana ekspozycja jest zarówno formą hołdu, złożoną Bohaterom 1863 r., jak też doskonałą lekcją historii dla współczesnego pokolenia, szczególnie młodzieży szkolnej. Jest bardzo czytelna, nasycona cennymi pamiątkami i dziełami sztuki, które niejednokrotnie stanowią dokumenty tych wydarzeń.
Okres przedpowstaniowy, związany z manifestacjami patriotycznymi podkreślamy chociażby przez obraz Henryka Pillatiego z 1865 r. Pogrzeb pięciu poległych 1861 r. z Muzeum Narodowego w Krakowie czy bogatą kolekcję biżuterii patriotycznej ze zbiorów Pana Marka Sosenko z Krakowa. Cenne są krzyżyki i medaliki poświęcone krwawym manifestacjom lutowym i kwietniowej 1861 r. z Muzeum Diecezjalnego w Płocku.
Okres bitew i potyczek bogato dokumentują zarówno obrazy olejne (m.in. M. Ichnowskiego, Powstańcy (1891), M.Gąseckiego Wypoczynek żuawów, 1863 r., litografie, heliograwiury, m.in. cykl A .Grottgera Wojna, jak też pamiątki, min. grot ze sztandaru gen. M. Langiewicza, broń palna i biała, papiery firmowe Rządu Narodowego, fotografie powstańców z epoki i wiele innych. Wśród nich króluje niemal obraz S. Garwatowskiego „Tomasz Kolbe w bitwie pod Rydzewem 8 maja 1863 r.” użyczony przez p .Artura Woźniaka z Warszawy. Przedstawia on ostatnie zmagania naczelnika powiatu przasnyskiego i jednego z najlepszych dowódców w naszym regionie.
W klimat represji popowstaniowych wprowadzają obrazy Aleksandra Sochaczewskiego, malarza syberyjskiej katorgi, m.in. W drodze do katorgi. Poranek w kopalni, Ucieczka więźniów. Ofiary kruków, Apoteoza Polski zakutej w kajdany, czy Jacka Malczewskiego Powrót sybiraka. Ważnym uzupełnieniem tej części wystawy są inne drobne pamiątki wykonane przez więźniów i zesłańców syberyjskich, m.in. model celi więziennej, golgota, krzyżyk z kości do zupy, a także korale i dewizka wykonane z włosów zesłańców i inne. Pamięć Powstania Styczniowego podkreślamy m.in. prezentując sylwetki powstańców z północnego Mazowsza, czapkę weterana 1863 r., F. Steckiego z Nicka k. Mławy, Krzyż 70-lecia Powstania Styczniowego, urny na Kopiec J. Piłsudskiego, z ziemią z pobojowisk 1863 r. i miejsca stracenia na stokach Cytadeli Warszawskiej ostatniego rządu powstańczego w 1864 r. , telegramy i pocztówki z herbem Powstania wydawane w XIX /XX w., medale, itp.
Zgromadzone eksponaty pochodzą z wielu muzeów, m.in. Muzeum Narodowego w Krakowie, Muzeum Historycznego Miasta Krakowa, Muzeum Historycznego m.st. Warszawy, Muzeum Wojska Polskiego, Muzeum Diecezjalnego w Płocku, Muzeum Kultury Kurpiowskiej w Ostrołęce, Muzeum Niepodległości w Warszawie , Muzeum Romantyzmu w Opinogórze, także Muzeum Szlachty Mazowieckiej w Ciechanowie i innych. Są wśród nich także krzyżyki związane z wydarzeniami 1863 r., użyczone przez p.Andrzeja Borzymowskiego z Podkowy Leśnej i p. Sławomira Orchowskiego z Siedlec.
Największą kolekcją prywatną prezentowaną na naszej wystawie są zbiory Państwa Bożeny i Marka Sosenko z Krakowa. Stanowią je biżuteria patriotyczna, krzyżyki – zarówno z okresu manifestacji patriotycznych, jak też okresu Powstania i popowstaniowego, telegramy i pocztówki patriotyczne z przełomu XIX i XX wieku, nawiązujące do wydarzeń 1863 r., oryginalne zdjęcia Powstańców w strojach powstańczych – z okresu walk, wykonane wkrótce po upadku Powstania, pamiątki wykonane przez więźniów syberyjskich: Golgota, dewizka i łańcuszek – uplecione z włosów, okolicznościowy medal – Trzechsetna Rocznica Polski – Litwy – Rusi z 1869, bilet – pozwolenie na noszenie żałoby, wystawiony przez władze carskie w 1867 r. i wiele innych. Są one jednymi z najcenniejszych pamiątek na ekspozycji.
Wszystkim osobom prywatnym i instytucjom, które użyczyły nam swoje zbiory, składamy serdeczne podziękowanie.
Aby jak najpełniej przekazać treść związaną z Rokiem 1863, a szczególnie odnieść się do wydarzeń związanych z północnym Mazowszem, prezentujemy opracowane dodatkowo przez nas 24 plansze dydaktyczne, spośród których 14 dotyczy bezpośrednio północnego Mazowsza. Są one oparte o szeroką literaturę przedmiotu i bogatą ikonografię. Stanowią cenne uzupełnienie wystawy i czynią ją bardziej czytelną.
Na wernisaż przybyło wielu znakomitych gości, m.in. senator RP Jan Maria Jackowski, dyrektor Delegatury Mazowieckiego Urzędu Marszałkowskiego w Ciechanowie Andrzej Kamasa, radny Sejmiku Woj. Mazowieckiego, Benedykt Pszczółkowski, dyrektor Mazowieckiego Urzędu Wojewódzkiego w Ciechanowie Grzegorz Wróblewski, wicestarosta ciechanowski Andrzej Pawłowski. Swoją obecnością zaszczycili nas także: proboszcz ciechanowskiej parafii farnej ks. Zbigniew Adamkowski, P. Marek Sosenko z Krakowa wraz ze swoją rodziną, P. Zbigniew Zieliński, były minister ds. Kombatantów i Osób Represjonowanych, który wspominał o swoim dziadku, Powstańcu 1863 r. , Anna Ossowska, dyrektor Zespołu Szkół im. Powstańców Styczniowych w Uniecku. Licznie przybyli Ciechanowianie a wśród nich członkowie TMZC na czele z doc. Aleksandrem Kociszewskim i dr Zbigniewem Ptasiewiczem, prezesem CTN, dr Teresą Kaczorowską, dyrektor PCKiSz w Ciechanowie, członkowie Stowarzyszenia Rekonstrukcji Historycznej 79 pp. i wielu innych. Uroczystość uświetnili ciechanowscy harcerze, na czele z dh Adamem Olszewskim koncertem patriotycznych pieśni Powstańczych.
Bogumiła Umińska
autorka wystawy – kierownik działu historycznego
e-mail:historia@muzeumciechanow.pl [nggallery id=74]
